Spreidingswet

De officiële naam van de Spreidingswet is ‘Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen’. Deze wet ging op 1 februari 2024 in en geeft gemeenten een wettelijke taak om asielzoekers op te vangen. Het doel van deze wet is om te komen tot voldoende opvangplekken en een meer evenwichtige verdeling van asielzoekers over provincies en gemeenten.  Het aantal asielzoekers dat een gemeente moet opvangen is berekend op basis van het inwoneraantal en de sociaaleconomische status van de stad. Naast de wettelijke taak die we hebben, vinden we ook vanuit ons verantwoordelijkheidsgevoel dat we ons steentje bij moeten dragen. Hier lees je meer informatie over de Spreidingswet.

We doen dit omdat er landelijk een flink tekort is aan opvangplekken. Wij willen hierin onze maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. Wij vinden het belangrijk om een veilige plek te bieden aan mensen die alles hebben moeten achterlaten om oorlogsgeweld, discriminatie of terreur. Deze mensen willen we opvangen op een manier en schaal die past bij onze gemeente. Daarnaast hebben we vanuit de Spreidingswet een wettelijke taak om asielzoekers op te vangen.

Volgens de Spreidingswet hebben we de taak om opvang te bieden aan minimaal 176 asielzoekers. Daarvan moeten 15 plaatsen geschikt zijn voor alleenstaande minderjarige jongeren. Uiteindelijk bepaalt de gemeenteraad hoeveel asielzoekers we opvangen.

Vluchtelingen (of ontheemden) zijn mensen die wegens oorlog of andere redenen vrezen voor hun leven en asiel aanvragen in een ander land. Vluchtelingen die asiel aanvragen heten asielzoekers. Zij worden tijdens de behandeling van hun asielaanvraag opgevangen in asielzoekerscentra (azc’s). Wij spreken liever over opvanglocaties. Asielzoekers worden statushouder (of vergunninghouder) als ze een verblijfsvergunning krijgen. Een AMV-er is een alleenreizende minderjarige asielzoeker.

Statushouders (of vergunninghouders) hebben recht op een woning in Nederland. De instroom van asielzoekers is hoog. Daar komt bij dat de doorstroom van statushouders vanuit de opvanglocaties naar woningen laag is door krapte op de woningmarkt en de lange procedures. Hierdoor is er op dit moment te weinig opvangcapaciteit. Het COA wil aan de wettelijke taak voldoen om iedereen die in Nederland asiel aanvraagt op te kunnen vangen. Daarom zijn extra opvanglocaties hard nodig.

Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers en de begeleiding naar een toekomst binnen of buiten Nederland. Het COA werkt hierbij nauw samen met onder andere de gemeenten. Zie ook: www.coa.nl

De crisisnoodopvang (CNO) is er voor de eerste uren en dagen. Hier krijgen de mensen rust en worden ze voorzien in hun basisbehoeften. Vluchtelingen die de Nederlandse grens hebben bereikt, worden voor 24 uur tot circa 1 week naar een crisisnoodopvanglocatie gebracht. Een azc of opvanglocatie is een tijdelijke verblijfslocatie voor asielzoekers die hun land zijn ontvlucht en in Nederland bescherming zoeken. Hier krijgen zij onderdak, voedsel en medische en juridische ondersteuning tijdens de asielprocedure. Het voorzieningenniveau in een CNO is doorgaans lager dan in een opvanglocatie.

De reguliere opvanglocaties (asielzoekerscentra) zitten vol. Dit komt doordat er meer asielzoekers naar Nederland komen dan we eerst dachten, maar ook door het grote woningtekort in Nederland. Hierdoor zitten ruim 12.000 statushouders (mensen met een verblijfsvergunning) in reguliere asielzoekerscentra. Zij moeten eigenlijk al uitstromen naar woningen in gemeenten. Deze woningen komen echter maar mondjesmaat beschikbaar. Het COA is druk bezig met het zoeken naar nieuwe (nood)opvanglocaties. Normaal gesproken zijn dit trajecten die langere tijd duren. In de huidige situatie met de acute behoefte aan opvangplaatsen doet het COA een beroep op alle gemeenten in Nederland om voor bepaalde tijd een aantal vluchtelingen op te vangen. Door de invoering van de Spreidingswet hebben alle gemeenten de wettelijke taak om asielzoekers op te vangen.

Het gaat om mensen van diverse leeftijden en nationaliteiten, alleenstaande volwassenen en kinderen en gezinnen die asiel aanvragen in Nederland. De samenstelling van deze groep verandert doorlopend. Het COA spant zich in om tot een evenwichtige samenstelling van bewoners in de opvanglocaties te komen. Het is nu nog niet duidelijk welke mensen in Culemborg komen. Begrijpelijkerwijs is de instroom van asielzoekers in Nederland leidend. Zie ook de website van het CBS.

Formeel moeten we voor 1 juli 2025 opvangplekken realiseren. Als dat niet lukt moeten we in ieder geval een plan kunnen overhandigen waarin staat hoe en wanneer dit wel lukt en een tussentijdse oplossing realiseren.

De duur van hun verblijf hangt af van de snelheid waarmee zij een woning krijgen toegewezen buiten de opvanglocatie.

In maart 2023 heeft onze gemeenteraad unaniem een toetsingskader vastgesteld. Hierin zijn voorwaarden opgenomen waaraan een locatie voor de opvang van asielzoekers moet voldoen. Op 29 februari 2024 vroeg de gemeenteraad het college om een eerste voorstel voor de opvang van vluchtelingen in Culemborg. De gemeenteraad behandelt deze ‘startnotitie’ op 16 mei 2024 en neemt er op 30 mei 2024 een besluit over. In deze startnotitie staat onder andere beschreven op welke manier het college de opvanglocatie wil vormgeven. Ondertussen voert de gemeente overleg met het COA en partners in de stad zoals Kleurrijk Wonen en ElkWelzijn. Op 19 september 2024 neemt de gemeenteraad weer een besluit hoe Culemborg aan de Spreidingswet gaat voldoen. Naar verwachting besluit ze dan ook over een verder uit te werken locatie. Zo realiseren we stap voor stap de opvanglocatie.

Het realiseren van een opvanglocatie is een wettelijke plicht. Daarom neemt de gemeente het besluit om op een bepaalde plek een opvanglocatie te realiseren. Het college doet een voorstel voor een mogelijke locatie aan de gemeenteraad. Voor het bouwen wordt naar verwachting een vergunningprocedure doorlopen. Welke procedure dat precies is, is afhankelijk van de locatie. Dat is op dit moment nog niet bekend. We informeren u over de procedure(s) en de daarbij horende bezwaarmogelijkheden.

Het COA is verantwoordelijk voor de realisatie en exploitatie van de locatie en daarmee ook voor de kosten.

Op een opvanglocatie is het COA 24 uur per dag bereikbaar. De gemeente is verantwoordelijk voor de veiligheid in de openbare ruimte. Wij nemen onze verantwoordelijkheid en maken daarover afspraken met het COA, de politie en andere partijen.

We vinden het belangrijk dat er voldoende woningen zijn voor onze inwoners. Op verschillende plekken in onze gemeente bouwen we daarom woningen of maken we daar plannen voor. Dit gebeurt op kleinere locaties in de stad - bijvoorbeeld in Lanxmeer – maar ook op grotere schaal, bijvoorbeeld in Parijsch of de Stationsomgeving. Ook zijn er de afgelopen jaren verschillende verouderde kantoorpanden verbouwd naar woningen.

Inwoners hebben geen inspraak in het feit of er een opvanglocatie komt en waar die komt. Dat is een besluit van de gemeenteraad en het college. Wij informeren de inwoners en belanghebbenden tegen die tijd op verschillende manieren en momenten waar u wel uw vragen kunt stellen of reactie kunt geven. We laten ons bij de planvorming adviseren door een brede groep van (maatschappelijke) belanghebbenden. We raadplegen de omgeving wel bij de invulling van de locatie.

Bij vragen kunt u per mail contact met ons opnemen via vluchtelingen@culemborg.nl of telefonisch via 0345 477 700. Telefonisch zijn we op de volgende tijden beschikbaar: maandag tot en met donderdag van 9.00 tot 16.00 uur, vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur. Vragen die vaak door u en anderen gesteld worden voegen we bovendien toe aan deze pagina.

Op de website van het COA vindt u allerlei informatie terug over de opvang van asielzoekers in Nederland. Zie: www.coa.nl.